Tropheus Akvaryumu Son dönemde cichlid balıkları ile ilgilenen akvaristler için belkide gelinen son nokta Tropheus Cichlidleridir.Kısa döneme kadar, haklarında bir çok iddia ve efsane dolaşan bu sevimli balıklar, çok agresif, çok narin ve hastalığa çabuk yakalanan ve yanlış yemleme sonucu çabuk kaybedilen balıklar olarak tanımlanmakta; sadece profesyonel akvaristler tarafından bakılması gerektiği söylenmekteydi.Tanganika Gölü kökenli bu balıklar, gölün özellikle kayalık alanlarında yaşayan, çok hareketli balıklardır.Ülkemizde de ithalatı yapılan ve son yıllarda yerli üreticiler tarafından akvaryum piyasasına sunulan Tropheuslar, akvarist için iyi planlama yapıldığında, bakımı o kadar zor olmayan, ve yaptıkları sosyal varyetelerle, izleyenleri saatlerce akvaryum başında meşgul eden balıklardır. Tropheusların Tarihçesi Tropheuslar, ilk olarak akvaryumculuk hobisinde 1970'li yıllarda Almanya'da beslenmeye başladı, daha sonraki yıllarda ise, Almanya'yı ABD'li akvaristler takip etti.Aslında, Tanganika Gölü çevresinde, yerli halk tarafından yüzlerce yıl önce bilinen bu balıklar, zaman zaman gıda olarak kullanılmaktaydı.Ancak kayalık alanlarda saklandığı için, yakalanması zor olan bu balıklar, diğer cichlid türleri kadar yerlki halkın sofralarını süslemiyordu. Tropheuslarla ilgili bilimsel olarak ilk keşif 17. Yüzyılın sonlarında Bilim Adamı JS Moore tarafından yapıldı.JS Moore 1895-1896 yılları arasında yaptığı bir sefer sırasında, Kinyamkolo ve Mbity Rocks (Zambiya) arasında, gölün güney kısmında daha önce hiç görmediği bir balığa rastladı.Anal yüzgecindeki yumurta benekleri oldukça parlak ve kahverengi ağırlıklı renk tonunda olan bu balığın, gövdesinda büyük sarı bir leke vardı. JS Moore tarafından bulunan bu balık, İngiltere'nin Londra şehrinde, British Müzesinde, George Albert Boulenger tarafından incelendi.İlk olarak bilimsel bir açıklama yapılmamasına rağmen, daha sonra müzeden gelen bilgiler ışığında, yakalanan balık dişiydi ve Tanganika Gölünde ağızda kuluçka yöntemine göre üreyen bir balığın yakalandığı yönünde bir açıklama yapıldı.Bu balık yakalanana kadar, bilim adamları Tanganika Gölünde sadece yumurta yayan balıkların var olduğunu düşünüyorlardı.Ağızda kuluçka yapan bu balığa, Yunanca "yetiştirmek" ve"beslemek" anlamına gelen Trophos kelimesi kökünden türeyenTropheus ismi verildi.Js Moore tarafından keşfedilmesinden dolayıda, Moore'yi onurlandırmak amacıyla, son ismi Tropheus Moori olarak tanımlandı. Tropheus Moorinin keşfinden sonra sırasıyla 1946 yılında Tropheus Annectens, 1957 Yılında, Tanganika Gölü'nün daha derin bölgelerinde, Tropheus Duboisi, 1975 yılında ise Tropheus Brichardi keşfedildi. Başlangıçta Tropheus Moori, Tropheus Duboisi, Tropheus Bricardi ve Tropheus Annectens olarak 4 ana türde akvaryumlarda beslenen tropheuslar, kırılma yoluyla oluştuğu tahmin edilen,T. sp. “İkola”, T sp. “Black” , T sp.”Red”, ve T sp. “Mpimbwe" olarak günümüzde 8 ayrı türden oluşmaktadır.Doğal habitatları itibariyle(Gölün sığ ve derin yerlerindeki kayalıklar) türlerin davranışları farklı olsada, kendi bölgelerinde ve kendi türlerine karşı agresif olmaları, Tropheusların ortak özellikleridir. Tropheus Akvaryumu ve Donanımı Nasıl Olmalıdır? Tropheuslarda ilk planlanacak öğe akvaryumdur.Tropheuslar için uzun ve önden arkaya en az 50 cm'lik bir akvaryum tercih edilmeldir.Genel kanı en az 200 litre olsa da, tropheusların davranış biçimleri ve akvaryumda oluşturacağınız kayalık alanların bol tutulması ve balıklarınızın yüzeceği geniş alanlar oluşturulması amacıyla en az 450 litrelik bir akvaryum tercih edilmelidir.Akvaryum tabanına kalın çakıl değil, daha küçük hacme sahip, özellikle mercan kırığı çakıllar yayılmalı, kaliteli bir filtrasyon için, kaliteli bir dış filtre (Saatte akvaryum su hacminin 4 katını basabilen), sirkulasyon(akıntı ve suyun dolaşımı) için kaliteli bir iç filtre ve kendinden termostatlı bir ısıtıcı ve oksijen üretmek için iyi bir hava motoru ile donanım sağlanmalıdır. Akvaryum Suyu İlk kurulumda, akvaryum musluk suyuyla doldurulduktan sonra, en az 4 haftalık süreyle, hava taşı ve dış filtre çalıştırılarak sudaki azot döngüsünün oluşması ve suyun balığın yaşayabileceği düzeye gelmesi için dinlendirilmeli, 4 haftanın ilk 2 hafta sürecinden sonra, bir çift tropheus akvaryuma konularak, yararlı bakterilerin oluşması için temel bir adım atılmalıdır.Tropheuslarda, Suyun PH oranı 7.5-9.5 arasındadır.Ancak, Ph'ın 8.0 'da sabitlenmesi, balık sağlığı açısından çok önemlidir.Ph testleri ile dinlendirme sürecinde PH'ın sabitlenmesi sağlanmalıdır.Ayrıca ilk kurulumda özellikle amonyak testlerinin yapılması gerekmektedir. Tropheuslar, 23-27 Derece arasında ısıya tolero balıklardır.Akvaryumda ısının 26 derece olması uygundur.Sıcaklıkta ani değişimler yaşanmamasına dikkat edilmeli ve mevsimlere göre değişen oda sıcaklığına göre, akvaryumda sabit 26 derecelik bir ısının olmasına özen gösterilmelidir. Tropheus Seçimi ve Sosyal Huzur Tropheuslar kendi türlerine karşı oldukça sert balıklardır.İyi bir koloni oluşturmak için, 450 litrelik bir akvaryumda en az 4 düzine tropheus yavrusu ile hobiye başlanmalıdır.Balıklar büyüdükçe baskın olan erkekler akvaryumdan çıkarılarak balık sayısı azaltılmalı ve örneğin 4 erkek 20 dişi şeklinde bir koloni kurularak sosyal bir ortam oluşturulmalıdır.Sert mizaçlı bu balıkların akvaryumda yaratacağı huzursuzluklar ve birbirine agresif davranışlarda bulunmalarından dolayı meydana gelebilecek yaralanmalar ve ölümleri engellemek amacıyla, akvaryum bol kireçtaşı kayalardan oluşturulacak kayalarla dekore edilmeli, bu kayalar akvaryumu 4-5 bölüme ayırdedercesine akvaryum içinde gruplar şeklinde yerleştirilmelidir.Böylece özellikle baskın erkeklerin kavgalarını önlemek ve dişilerin saklanmalarını sağlayarak, sosyal huzur yolunda gerekli tedbir alınmış olacaktır. Tropheusların Beslenmesi Tropheuslar doğal ortamlarında kayalıklar üzerindeki yosunları ve uzayan bitkileri yiyerek beslenmektedirler.Yani otçul balıklardır.Bu sebepten genel bir kanı, yosun kazıyıcılar olarak bilinen bu türler için, akvaryumun çok aydınlatılması ve tropheusların yüksek ışık sebebiyle kayalarda birikecek yosunları yiyerek beslenmesi düşünülmektedir.Ancak böyle bir yöntem oldukça sağlıksız bir yöntemdir.Elbette standart bir ışıklandırma ile oluşacak yosunlar balıklarınız tarafından yenecektir ancak beslenme için bu tür bir yöntemin seçilmesiyle,fazla ışıklandırma, akvaryumunuzdaki suyun değerlerini tehdit eder duruma gelecek, camlarda, kumda ve kayalarda yosunlaşma ve aşırı kirliliğe sebep olacaktır. Besleme yapılırken sprulina granül ve pul yemler tercih edilmelidir.(Yosun ağırlıklı yemlerle besleme yapılmalıdır.)Özellikle yavru tropheusların beslenmesinde protein ağırlıklı yemlerin kullanılmaması gerekir.Daha sonraki dönemlerde, içinde %5 sprulina barındıran bitkisel ve protein karışımı yemlerle besleme yapılabilir.Tamamen protein ağırlıklı granül yemlerle beslemek balıklarınızın ölümüne sebep olabilir. Kaynatılmış ıspanak, konserve bezelye ve taze kabak küçük dilimlere bölünerek diyet takviyesi yapılabilir. Tropheuslarda, proteinlerin bağırsaklardan emilimi oldukça güç olmaktadır.Aslında yosun ağırlıklı yemlerde bile durum farksız olmasna rağmen, sindirim biraz daha kolaydır.Tropheusları beslerken sık besleme yapılmalı, her beslemede ise yem miktarı düşük tutulmalıdır.Aşırı yemlemeden kesinlikle kaçınılması gereken bir balıktır.Yemleme sırasında oldakça iştahlı davranışlar sergileyen balıklar, çoğunlukla yeni başlayan akvaristleri yanılmakta ve aşırı besleme sonucu ölümlerle sonuçlanan yıkımlara sebep olmaktadır. Tropheuslarda Üreme Üretme amacıyla bakımı yapılacak tropheus akvaryumunda, melezlemeyi önlemek amacıyla, tek tür tropheus kolonisi kurulmalıdır.Erkek ve dişi ayrımı yapmak çok zordur.Erkeklerde, genelde dudaklar büyük ve daha kıvrımlı bir burun yapısı vardır.Erkekler dişilere oranla daha çabuk gelişme gösterirler.Özellikle, akvaryumdaki baskın erkek daha renklidir. Ağızda kuluçka yöntemi le üretim sağlanır.Ağızda kuluçka dönemi 4 haftalık bir süreyi bulabilir.Yumurtalar hacimce oldukça büyüktür ve 8-10 kadar yavru alınabilir.Tropheuslar genellikle kendinden hacimce çok küçük balıklara saldırgan davranışlar göstermese de, yavruların akvaryumdan çıkarılması daha sağlıklı olacaktır. Yeni doğan yavrulara yosun ağırlıklı pul yemler ezilerek verilmelidir. Bloat Bilmecesi Tropheuslarda en çok karşılaşılan ve sonu genelde yıkım olan hastalık bloat(Karnın şişmesi ve balık pullarının kabarması) hastalığıdır.Hastalığa sebep olan parazitler ve hastalığa yol açan sebepler halen büyük soru işaretidir.Genel kanı olarak, tropheusların protein ağırlıklı yemlerle beslenmesinden kaynaklı bir hastalık olarak ortaya çıktığı, aşırı beslenmeninde bloata sebep olduğu söylensede, çoğu akvaristler programlı ve bitkisel yemleme yapsa da bu hastalıkla karşılaşmışlardır.Bu yüzden bloat hastalığının temelinde sağlıksız su ve stres yatmaktadır.Tropheus akvaryumlarında çok iyi bir filtrasyon sistemi olmalı, bilinçli ve düzenli kısmi su değişiklikleri yapılmalı, yapılması gereken testler atlanmamalı ve balıkların beslenme biçimleri çok iyi programlanmalıdır. Tropheuslarla Karma Akvaryum Oluşturulabilir mi? Tropheusların kendi türleriyle karma bir akvaryum oluşturulması mümkündür.Tropheus Dubaisi dışındaki diğer tropheus türlerinin melezlenmesini önlemek amacıyla, tek tür olarak bakılması daha sağlıklı olacaktır.Ülkemizde ve Avrupa'da , Malawi Gölü Cichlidlerinden orta ölçekli hap türlerle, davranış bakımından benzerlik gösteren Pseudotropheus türleri ile karma tropheus akvaryumlarına rastlanmaktadır.Ancak böyle bir karma akvaryum oluşturulurken, Malawi Cichlidleri ile Tropheusların beslenme programı iyi planlanmalıdır. Özay EROĞLU/www.akvaryumca.com Tarihçe İçin Kaynak: Cichlid Gallery Org